Parsing (पद परिचय  – Pad Parichay) is an important part of any linguistic study. It helps us to understand, how the different elements of a sentence are structured in a grammatical sense .

In Hindi, the various elements of a sentence are well organized and can provide detailed information about grammatical elements such as संज्ञा (Sangya – Noun), सर्वनाम (Sarvanaam – Pronoun), विशेषण (Visheshan – Adjective), क्रिया (Kriya – Verb), क्रिया – विशेषण (Kriya Visheshan – Adverb), विस्मयादिबोदक (Vismayaadibodhak – Exclamation) etc. For example, Hindi does not have articles unlike English (a, an and the) and declension of verbs depend on grammatical gender and number.

Let’s understand the concept of parsing in Hindi with some examples in detail.

1.  राकेश यहाँ नौवी कक्षा में पड़ता था । – Rakesh yahan nauvi kaksha mein padta tha – Rakesh was learning here in 9th standard.

राकेश : व्यक्तिवाचक संज्ञा ( Vyaktivachaachak Sangya – Proper noun), पुल्लिंग (Pulling – Masculine), एकवचन (Ekvachan – Singular), कर्ता (Karta – Subject)

यहाँ : स्थानवाचक क्रिया विशेषण (Sthanvaachak Kriya Visheshan – Location Adverb)

नौवी : संख्यावाचाक विशेषण (Sankhyavachaak Visheshan – Numeral Adjective), क्रमसूचक (Kramsuchak – Ordinal), स्त्रीलिंग (Striling – Feminine), एकवचन (Ekvachan – Singular)

कक्षा में : जतिवाचाक संज्ञा ( Vyaktivachaachak Sangya – Proper noun), स्त्रीलिंग (Striling – Feminine), एकवचन (Ekvachan – Singular), अधिकरण कारक (Adhikaran Kaarak – Locative Case)

पड़ता था। : अकर्मक क्रिया ( Akarmak Kriya – Intransitive Verb), पुल्लिंग (Pulling – Masculine), एकवचन (Ekvachan – Singular), कृत्य वाच्य  (Krity Vaachya – Active Voice)

2. आह! उपवन में सुन्दर फूल खिले हैं ।  – Aah! Upavan mein sundar phul khele hain – Ah! Beautiful flowers are blooming in the garden.

आह! : अव्यव (Avyav – Element), विस्मयादिबोधक (Vismayaadibodak – Exclamation), हर्ष सूचक (Harsh suchak – Joy Indicator)

उपवन में : जतिवाचाक संज्ञा ( Vyaktivachaachak Sangya – Proper noun), पुल्लिंग (Pulling – Masculine), एकवचन (Ekvachan – Singular), अधिकरण कारक (Adhikaran Kaarak – Locative Case)

सुन्दर : गुणवाचक विशेषण (Gunvachaak Visheshan – Attributive Adjective), बहुवचन (Bahuvachan – Plural),  पुल्लिंग (Pulling – Masculine), एकवचन (Ekvachan – Singular)

फूल : जतिवाचाक संज्ञा ( Vyaktivachaachak Sangya – Proper noun), पुल्लिंग (Pulling – Masculine), बहुवचन (Bahuvachan – Plural), कर्ता कारक (Karta Kaarak – Nominative Case)

खिले हैं। : अकर्मक क्रिया ( Akarmak Kriya – Intransitive Verb), पुल्लिंग (Pulling – Masculine), बहुवचन (Bahuvachan – Plural), कृत्य वाच्य  (Krity Vaachya – Active Voice)