(le Róislín)

Cé hé an fear seo a bhfuil féasóg, croiméal, agus locaí air? Ta na locaí níos faide ná an fhéasóg! Freagra agus nasc (Wikimedia Commons) thios. 

Lately we’ve been talking a lot about dath gruaige in Irish, including the following: rua, fionnrua, órdhonn, donn, dubh, fionn, liath, and even, as in bréagfholt Phyllis Diller, gorm).

We also practiced saying someone “has” a certain color hair in Irish.  Remember, to say the person “has” that color hair, we don’t use a verb meaning “have” or “has.”  We say that that color hair is “on” the person (Tá gruaig dhubh uirthi; Tá gruaig chatach dhubh ar Mháire Chatach; Tá gruaig rua ar Bozo an Fear Grinn; Tá gruaig ghorm ar Marge Simpson; Tá gruaig fhionn ar Jedward — ar bhealach — gruaig dhonn atá orthu go nádúrtha).

Today, let’s look at saying someone has a specific color beard.  Beards, like hair, are “on you” in Irish.  So we use the same set of forms we discussed last time: orm, ort, air, uirthi, orainn, oraibh, orthu, with “ar” for the basic “ar Sheán,” etc.

If we’re talking about one person, and therefore, one beard, the color term will change form (lenition), depending on what letter it begins with:

adding “h” to show lenition: féasóg fhionn, féasóg dhubh, féasóg dhonn, and, although I can’t say I ever recall hearing it used, “féasóg fhionnrua” (strawberry blond)

no “h” added: féasóg liath, féasóg rua, and, again, although it doesn’t sound real familiar, “féasóg órdhonn” (auburn)

If we’re talking about beards (plural), there is no lenition: féasóga dubha, féasóga donna, srl. but you do need to remember to use the plural form of the adjective, if it has one (shown here with the “-a” endings.”  “Rua” does not, so there we’d just have “féasóga rua.”  

Let’s mix up the order a bit and try some fill in the blanks.   There may be some duplicates.   Freagraí thíos.

1. Tá féasóg fhada liath  __  an seanduine ach tá féasóg fhada dhubh  __  an lománaí óg.
2. “Tá féasóg ghorm  _______,” a deir Bluebeard (an fear sa síscéal).
3. Tá féasóga rua  __________ (Erik Rua agus a mhac Leif, b’fhéidir).
4. “Tá féasóga liatha  ________.” (Dá mbeifeá ag caint le grúpa sádaithe, is dócha)
5. “Tá féasóg fhionn  _______ anois,” a deir Robert Zemeckis, stiúrthóir Cast Away (2000) le Tom Hanks, “tar éis bliana.”
6. Ní minic a bhíonn muid ag caint faoi mhná féasógacha, ach dá mbeadh muid ag caint faoi Annie Jones (1865-1902), a bhí i sorcas Barnum, d’fhéadfadh muid a rá go raibh féasóg dhubh  _________,
7. Sa chuid is mó dena ghrianghraif bholscaireachta, níl féasóg ar Robbie Coltrane, ach mar Hagrid, sna scannáin Harry Potter, bhí féasóg fhada dhubh  _____  agus sa scannán The World Is Not Enough, bhí féasóigín cosúil le meigeall  ____.
8. “Tá féasóga  _____,” a déarfadh na lománaithe ar scríobh Monty Python amhrán fúthu. Ainm an amhráin?  Sna freagraí freisin!  Bígí cúramach nach mbíonn grabhróga de bhur gcuid scónaí faoi im in bhur bhféasóga, a lománaithe!

Bhuel, sin sampla, ar a laghad.  An bhfuil féasóg ort nó ar fhear a bhfuil aithne agat air?  Má tá, an bhfuil sí fada nó gairid?  An meigeall nó féasóg lán í?  Nó “paiste anama”?  Cén dath atá ar d’fhéasóg?  Bheadh sé go deas dá scríobhfá isteach leis an eolas.  SGF  – Róislín

Johann Strauss II a raibh féasóg, croiméal, agus locaí air.
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Johann_Strauss_II_(3).jpg

Freagraí:

1. Tá féasóg fhada liath ar an seanduine ach tá féasóg fhada dhubh ar an lománaí óg.
2. “Tá féasóg ghorm orm,” a deir Bluebeard (an fear sa síscéal).
3. Tá féasóga rua orthu (Erik Rua agus a mhac Leif, b’fhéidir).
4. “Tá féasóga liatha oraibh.” (Dá mbeifeá ag caint le grúpa sádaithe, is dócha)
5. “Tá féasóg fhionn ort anois, tar éis bliana” a deir Robert Zemeckis, stiúrthóir Cast Away (2000), le Tom Hanks.
6. Ní minic a bhíonn muid ag caint faoi mhná féasógacha, ach dá mbeadh muid ag caint faoi Annie Jones (1865-1902), a bhí i sorcas Barnum, d’fhéadfadh muid a rá go raibh féasóg dhubh uirthi.
7. Sa chuid is mó dena ghrianghraif bholscaireachta, ní bhíonn féasóg ar Robbie Coltrane, ach mar Hagrid, sna scannáin Harry Potter, bhí féasóg fhada dhubh air agus sa scannán The World Is Not Enough, bhí féasóigín cosúil le meigeall air.

8. “Tá féasóga orainn,” a déarfadh na lománaithe ar scríobh Monty Python amhrán fúthu.  Ainm an amhráin?  “I’m A Lumberjack and I’m OK.”  Bígí cúramach nach mbíonn grabhróga de bhur gcuid scónaí faoi im in bhur bhféasóga, a lománaithe!